Spis treści
Zastanawiasz się czy należy wykonać hydroizolację na powierzchni balkonu, loggii lub tarasu? Ta kwestia bywała i nadal bywa często pomijana i niedoceniana przez właścicieli zarówno mieszkań jak i domów jednorodzinnych. Prawidłowe zabezpieczenie tych elementów budynków jest kluczowe dla zachowania ich estetyki oraz funkcjonalności na przestrzeni lat. W niniejszym artykule postaramy się przybliżyć temat hydroizolacji balkonów i tarasów - rozważymy jej konieczność, wyjaśnimy czym jest hydroizolacja, przedstawimy jak wybierać odpowiednie materiały, wskażemy błędy jej wykonania oraz podpowiemy jak przygotować powierzchnię przed ułożeniem hydroizolacji.
Hydroizolacja stanowi kluczowy element każdego odkrytego balkonu lub tarasu, który należy starannie dobrać do typu wykończenia jakim jest posadzka. Woda deszczowa, śnieg, a także cykle zamarzania i odmarzania mogą prowadzić do poważnych uszkodzeń, co nieuchronnie wiąże się z kosztownymi naprawami, a w skrajnych przypadkach może nawet zagrażać bezpieczeństwu użytkowników. Odpowiednia hydroizolacja stanowi nie tylko ochronę przed wnikaniem wody, ale również pełni funkcję izolacyjną, wpływając na warunki termiczne pomieszczeń znajdujących się pod tarasem, bądź z przyległymi do nich balkonami (suche materiały budowlane charakteryzują się wyższą izolacyjnością cieplną niż zawilgocone). Ponadto, dobra hydroizolacja zapobiega rozwojowi pleśni i grzybów, które nie tylko nieestetycznie wyglądają, ale także mogą mieć negatywny wpływ na zdrowie mieszkańców. Warto przemyśleć ten temat i zadać sobie pytanie czy nie lepiej zainwestować od razu w rozwiązania prewencyjne, które pozwolą cieszyć się bezproblemową eksploatacją balkonu i tarasu przez lata.
Taras i balkon wymagają dodatkowego zabezpieczenia
Eksponowane na działanie czynników zewnętrznych, takich jak deszcz, śnieg, promieniowanie UV czy zmiany temperatury, tarasy i balkony są częściami budynku szczególnie podatnymi na uszkodzenia i przecieki. Bez odpowiedniej warstwy ochronnej, powierzchnie te mogą bardzo szybko ulec uszkodzeniom i postępującej degradacji. Odpowiednio wykonana hydroizolacja to nie tylko eliminacja ryzyka przedostawania się wody do wnętrza konstrukcji, to także zwiększenie trwałości płyty żelbetowej balkonu lub stropu.
Właściwa hydroizolacja zapewnia ochronę przed destrukcyjnym oddziaływaniem wody, która wnikając w żelbet, może spowodować korozję stalowego zbrojenia i w konsekwencji obniżenie wytrzymałości części, a nawet całej konstrukcji. Długotrwałe oddziaływanie wody oraz dziesiątki cykli rozmarzania i zamrażania występujące w ciągu zaledwie jednego okresu zimowego w naszych warunkach klimatycznych mogą powodować korozję obróbek blacharskich, jak i żelbetu, co może doprowadzić do uszkodzeń początkowo w postaci rys, spękań, odpadania płytek, wykruszania się fug, a w późniejszym okresie do powstawania uszkodzeń i ubytków żelbetu fot. 4. W skrajnych przypadkach mogą doprowadzić nawet do katastrofy budowlanej.
Czym jest hydroizolacja?
Skuteczna hydroizolacja to więcej niż zabezpieczenie - to inwestycja w przyszłość budynku i komfort jego użytkowania. Hydroizolacja to warstwa ochronna, której głównym celem jest zabezpieczenie powierzchni konstrukcji lub elementów budowlanych, w tym balkonów i tarasów, przed negatywnym wpływem wody i wilgoci oraz zagwarantowanie prawidłowego odprowadzenia wody. Odpowiednio zastosowana hydroizolacja przyczynia się do wydłużenia żywotności budynku, zmniejszenia nakładów remontowych, ochrony przed korozją elementów konstrukcyjnych oraz zapewnia bezpieczne i komfortowe warunki użytkowania. Warstwa hydroizolacyjna nie powinna stanowić ostatecznej powierzchni użytkowej balkonu lub tarasu. Niemal zawsze warstwa ta wymaga przykrycia posadzką np. płytki na zaprawie klejowej, deska tarasowa, płyty na wspornikach, podesty tarasowe itp. Posadzka zabezpiecza hydroizolację przed uszkodzeniami mechanicznymi tj. przebicia, rozdarcia, przetarcia, przecięcia itp. oraz oddziaływaniem czynników atmosferycznych, głównie mowa tu o promieniowaniu UV, na które nie wszystkie rodzaje hydroizolacji są odporne. Na rynku obecnie istnieje wiele rozwiązań hydroizolacyjnych, zarówno tradycyjnych, jak i nowoczesnych, bazujących na innowacyjnych technologiach. Właściwy wybór materiałów i technik aplikacji to klucz do sukcesu, którego finalnym efektem jest trwała powłoka zabezpieczając nasz balkon lub taras. Hydroizolacje możemy podzieli wg wielu kryteriów np.:
1. podział hydroizolacji względem materiałów:
- bitumiczne tj. masy KMB, papy, maty samoprzylepne, fot. 5, 6, 7,
- mineralne tj. zaprawy uszczelniające (cementowo- polimerowe), zaprawy krystalizujące, fot. 8,
- żywiczne tj. epoksydy, poliuretany, PMMA, fot. 9,
- tworzywowe tj. PCW (PVC), EPDM, TPO, fot. 10, 11.
2. podział względem sposobu montażu:
- płynne masy: bitumiczne KMB, zaprawy uszczelniające, żywice – nakładane ręcznie z pędzla lub pacy,
- płynne masy nakładane z natrysku: masy KMB, masy polimocznikowe,
- materiały rolowe, folie i płachty: EPDM, PVC, TPO, maty bitumiczne samoprzylepne, papy.
Przygotowanie podłoża pod hydroizolacje
Na balkonach i tarasach mamy do czynienia najczęściej z trzema typami podłoża jakimi są:
- beton, żelbet, wylewki cementowe,
- płyty drewnopochodne tj. płyty OSB, sklejki, płyty włókno-cementowe lub wióro- cementowe,
- termoizolacje tj. płyty XPS,EPS, PUR/PIR.
O ile na odpowiednio przygotowanym podłożu betonowym itp. ułożymy każdy rodzaj hydroizolacji budowlanej to płyty drewno-pochodne z uwagi na specyfikę materiałów stanowią podłoża bardziej wymagające i nie są zalecane przez większość producentów. Termoizolacje są podłożami trudnymi, odkształcalnymi, gdzie niemożliwy jest bezpośredni montaż większości rodzajów hydroizolacji, chyba że zastosuje się warstwy pośrednie tj. wylewka dociskowa. Montaż taki wychodzi jednak poza zakres tego artykułu.
Podłoża mineralne cementowe/betonowe powinny być stabilne, nośne, wolne od agresji biologicznej i chemicznej, pozbawione powłok antyadhezyjnych lub łuszczących się, osypujących się czy kredujących. Podłoża podlegające remontom mogą wymagać napraw tj. reprofilacji ubytków, szpachlowania, naprawy rys lub mogą wymagać szlifowania zdegradowanych warstw wierzchnich fot 12.
Podkłady powinny być odpowiednio wysezonowane: beton min. 3 miesiące, a wylewki cementowe min. 28 dni lub przez okres nie krótszy niż zaleca producent w przypadku wylewek/jastrychów szybkowiążących. Większość hydroizolacji cechuje się niską paroprzepuszczalnością lub wręcz jest paroizolatorem – porównanie w Tabeli 1, dlatego podłoże powinno być suche o wilgotności procentowej nieprzekraczającej 2-4% (zawsze należy odnieść się do zaleceń producenta).
Tabela 1. Współczynniki oporu dyfuzyjnego pary wodnej µ - materiały budowlane. Im niższy współczynnik µ, tym lepszą paroprzepuszczalnością charakteryzuje się hydroizolacja.
Pomiarów wilgotności podkładów betonowych lub cementowych dokonuje się najczęściej przy użyciu wilgotnościomierza budowlanego oporowego – taki jak do pomiarów wilgotności drewna, urządzenia indukcyjnego fot. 13 lub metodą karbidową tzw CM. (Kontrowersje związane ze słusznością i dokładnością metod pomiarowych wilgotności materiałów budowlanych pomijamy w tym artykule.)
Całą powierzchnię należy oczyścić i dokładnie odkurzyć najlepiej za pomocą przemysłowego odkurzacza, który poradzi sobie z zebraniem pyłu, gruzu piasku itp. z podłoża. Odkurzacze takie dzięki odpowiednim filtrom są odporne na awarie, a dzięki otrząsaczom również nie ulegają zapchaniu w odróżnieniu do odkurzaczy domowych.
Miejsca krytyczne i ich zabezpieczanie
Przed położeniem niektórych rodzajów hydroizolacji konieczne jest dodatkowe zabezpieczenie miejsc krytycznych, czyli takich obszarów jakimi na balkonach i tarasach są:
- połączenia ściany z częścią poziomą,
- dylatacje,
- połączenia z drzwiami,
- wszelkie przepusty tj. odpływy punktowe, przelewy, przejścia rurowe itp.
- połączenia z profilami okapowymi.
W przypadku hydroizolacji z zaprawy uszczelniającej wszystkie te miejsca muszą zostać uszczelnione w pierwszej kolejności. Ponieważ zaprawy te nie są na tyle elastyczne, by zapewnić szczelność w miejscach krytycznych zatapia się systemowe taśmy uszczelniające wykonane z elastomerów fot. 15.
Podobnie miejsca krytyczne zabezpiecza i uszczelnia się taśmami w przypadku mas bitumicznych KMB fot. 16.
Żywice reaktywne nie wymagają stosowania taśm uszczelniających, lecz w miejscach krytycznych konieczne może być stosowanie siatek lub dedykowanej włókniny zbrojącej, ich zadaniem jest wzmocnienie i zapobieganie pęknięciom fot. 17.
Szczególnym przypadkiem jest papa wierzchniego krycia, która przy wywinięciu na ściany nie powinna być załamywana pod kątem 90°, w tym przypadku bieg krzywej zaginania należy złagodzić poprzez wybolenie lub fasetę fot. 18. Wybolenia lub fasety można wykonać np. z zapraw cementowych, gotowych klinów ze styropapy lub nawet prefabrykowanych fasetowych taśm bitumicznych.
Podłoża z płyt drewnopochodnych tj. sklejka lub płyty OSB spotykamy najczęściej w budynkach szkieletowych tzw. kanadyjki lub na konstrukcjach stalowych/drewnianych balkonów dostawnych. Z uwagi na specyfikę podłoża jakim jest nieciągła powierzchnia zbudowana z odrębnych płyt, hydroizolacje jakie można bezpośrednio zastosować ograniczają się do rolowych elastycznych hydroizolacji typu EPDM fot. 19 ewentualnie PVC. Przygotowanie podłoża polega jedynie na kontroli stanu płyt, schowaniu łbów wkrętów mocujących tak, aby nie przebiły hydroizolacji i wyszlifowaniu całej powierzchni.
Jeśli po przygotowaniu powierzchni podłoża mogą wystąpić niekorzystne warunki pogodowe tj. opady lub powierzchnia może ulec ponownemu zabrudzeniu choćby z uwagi na równolegle prowadzone prace budowlane, należy ją tymczasowo zabezpieczyć np. za pomocą grubej foli budowlanej fot. 20.
Montaż profili okapowych na balkonie lub tarasie
Jeszcze przed ułożeniem hydroizolacji na balkonach i tarasach należy zamontować odpowiednie profile okapowe. Prawidłowo ułożona hydroizolacja powinna zachodzić i częściowo pokryć profil okapowy. Pozwoli to skutecznie odprowadzić wodę poza obrys balkonu lub do systemowej rynny na tarasie. Profile okapowe powinny być odporne na warunki atmosferyczne, wilgotne i nieprzyjazne środowisko (zmienne pH). Warunek ten spełnia szeroka gama aluminiowych profili okapowych polskiego producenta Renoplast. Profile te posiadają zabezpieczenie antykorozyjne i objęte są aż pięcioletnią gwarancją. Stanowią estetyczne i trwałe wykończenie balkonu i tarasu.
Czy gruntowanie podłoża przed ułożeniem hydroizolacji jest konieczne?
Zaprawy uszczelniające (szlamy) nie wymagają gruntowania podłoża jakim są podkłady betonowe i cementowe wylewki, a często wręcz przeciwnie gruntowanie może być przyczyną problemów z przyczepnością, konieczne jest jednak uprzednie zwilżenie powierzchni czystą wodą fot. 21.
Podobnie jest z PVC lub EPDM, tu również gruntowanie podłoża nie jest konieczne, choć zwilżania nie należy wykonywać. Gruntowanie jest natomiast nieodzowne w przypadku zastosowania hydroizolacji tj. papa wierzchniego krycia, maty bitumiczne, masy KMB fot. 22 oraz żywice reaktywne. Jednak nie istnieje jeden uniwersalny grunt nadający się na każde podłoże i pod wszelkiego rodzaju hydroizolacje. De facto każda hydroizolacja wymagająca gruntowania podłoża ma dedykowany przez producenta produkt, czego należy ściśle przestrzegać. W przeciwnym razie warstwa hydroizolacji może nie mieć wystarczającej przyczepności lub wręcz samoistnie odklejać się od podłoża.
Przygotowanie podłoża to wymóg technologiczny, który należy spełnić. Niewątpliwie układanie hydroizolacji będzie zdecydowanie szybsze i łatwiejsze, gdy przyłożymy należytą uwagę na tym etapie wykonawczym, co przyczynić się może również do zmniejszenia zużycia materiałów, dając bezpośrednio korzyści ekonomiczne.
Hydroizolacja balkonu i tarasu - jaki materiał wybrać?
Wybór odpowiedniej hydroizolacji jest kluczowym etapem w procesie zabezpieczania balkonu lub tarasu przed negatywnym działaniem wody. Istotne jest, aby był to produkt sprawdzony, trwały, bezpieczny, łatwy w montażu i umożliwiający szybkie przystąpienie do dalszych etapów prac. Należy unikać hydroizolacji, które przeznaczone są do stosowania wewnątrz pomieszczeń jakimi są np. folie w płynie. Sprawdzą się one w pomieszczeniach mokrych i wilgotnych tj. łazienki, pralnie, suszarnie wewnątrz budynków. Należy zwrócić uwagę, iż hydroizolacja powinna być dobrana pod względem tego jaką posadzkę na balkonie lub tarasie będziemy użytkować. Płytki ceramicznej nie przykleimy klejem cementowym bezpośrednio do papy lub membrany PVC czy EPDM, ale już powierzchnia zabezpieczona zaprawą uszczelniającą zapewnia odpowiednią przyczepność. Na zaprawie uszczelniającej lub na papie natomiast nie wykonamy posadzki z żywicy cienkowarstwowej, ponieważ żywice układamy wyłącznie bezpośrednio na zagruntowanym odpowiednio nośnym podkładzie betonowym lub cementowym. Zatem wybór odpowiedniego materiału izolacyjnego powinien być podyktowany przez rodzaj posadzki tarasu lub balkonu na jaki się zdecydujemy. Najczęściej posadzki z jakimi się spotykamy na balkonach i tarasach to:
- posadzka z płytek układanych na zaprawie klejowej (płytki na kleju),
- posadzka wentylowana: płyty gresowe/betonowe /kamienne układane na wspornikach,
- deska tarasowa na legarach z drewna naturalnego lub kompozytowa,
- żywice cienkowarstwowe,
- kamienne dywany.
Hydroizolacja do posadzki z płytek układanych na zaprawie klejowej
Zaprawy uszczelniające zwane również potocznie szlamami, cieszą się uznaniem jako rozwiązanie, które przez lata wykorzystywano w celu zabezpieczenia przed przenikaniem wody. Charakteryzują się one dobrą przyczepnością do podłoży mineralnych w tym podkładów posadzkowych betonowych lub cementowych. Są one dostępne w dostępne w dwóch odmianach:
- jednoskładnikowe w formie suchej mieszanki przeznaczonej do wymieszania z wodą. Najczęściej oferowane w workach 25 kg,
- dwuskładnikowe w formie suchej mieszanki w workach: składnik (A) przeznaczony do zarobienia składnikiem (B) w postaci wodnej dyspersji. Najczęściej oferowane w postaci zestawu (A+B) worek 25 kg (składnik A) + wiadro lub kanister 8 kg (składnik B).
Zaprawy uszczelniające nanosi się na odpowiednio przygotowane i zwilżone podłoże za pomocą pędzla lub pacy. W miejscach krytycznych uprzednio wtapiana jest taśma uszczelniająca lub taśma progowa. Montaż powinien odbywać się dwuetapowo. W pierwszym etapie zaprawa uszczelniająca wcierana jest w podłoże tak, aby zapewnić jak najlepszą przyczepność. Następnie po wyschnięciu pierwszej warstwy nanoszona jest druga warstwa tak, aby łączna grubość warstw wynosiła 2 mm do 3 mm. Montaż powinien odbywać się temperaturach powietrza i podłoża od +5 do +25°C. Po ułożeniu do czasu związania zaprawy nie mogą wystąpić warunki pogodowe tj. temperatura ujemna, opady deszczu, wilgotność powietrza zbliżona do 100%. Zaprawy podlegają normalizacji wg PN-EN 14891 Wyroby nieprzepuszczające wody stosowane w postaci ciekłej pod płytki ceramiczne mocowane klejami Wymagania, metody badań, ocena zgodności, klasyfikacja i oznaczenie. Oznacza to, iż wyroby te są projektowane, badane i wytwarzane, stricte pod kątem przeznaczenia pod okładziny z płyt chemicznych układanych na zaprawie klejowej.
Hydroizolacja do posadzki z żywic cienkowarstwowych
Hydroizolacje żywiczne wyróżniają się elastycznością oraz odpornością na warunki atmosferyczne. Ich aplikacja polega na stworzeniu bezszwowej, monolitycznej powierzchni, która skutecznie chroni przed wodą i wilgocią. W tym przypadku hydroizolacja stanowi integralną cześć systemu posadzki żywicznej na balkonie lub tarasie rozpatrywanego wyłącznie jako całość. Decydując się na taki rodzaj posadzki, musimy stosować kompletne rozwiązanie od jednego producenta. Nie możemy tutaj postąpić jak w przypadku posadzki z płytek, czyli zakupić od producenta X płytki, natomiast zaprawę klejącą od producenta Y. Płytki jak i zaprawa podlegają normalizacji, ich wzajemnie oddziaływanie zostało sprawdzone na przestrzeni lat na podstawie wielu testów i badań. Niestety niska kultura techniczna panująca na wielu budowach prowadzi często do mieszania technologii, składników systemów lub niestosowania się do podstawowych wytycznych montażu posadzki żywicznej. Na fot. 23 widzimy uszkodzoną posadzkę żywiczną o zaniżonej grubości w dodatku układaną na podłożu betonowym szpachlowanym klejem o niskiej przyczepności typu C1.
Inwestor często kierując się opiniami zaczerpniętymi z internetowych źródeł, wybiera posadzkę żywiczną jako najprostszą w wykonaniu i jednocześnie najtańszą, gdzie wg wielu wskazań montaż ogranicza się do gruntowania i nakładania żywicy jak farby pędzlem lub wałkiem na grubość około 0,2 mm. Nakładając żywicę jak farbę, uzyskujemy dosłownie farbę na betonie o wątpliwych właściwościach wodochronnych, której w żaden sposób nie można nazwać hydroizolacją. Tymczasem prawidłowe wykonawstwo wiąże się z odpowiednim podłożem i podkłady betonowe lub cementowe min. B25 lub B30 najlepiej szlifowane w celu usunięcia antyadhezyjnego mleczka cementowego, następnie gruntowaniem systemowym gruntem żywicznym, a po wyschnięciu zabezpieczeniem miejsc szczególnych lub wtapianiem włókniny całopowierzchniowo, ostatecznie grubość całkowita powłok powinna wynosić około 2 mm lub więcej. Posadzka żywiczna z zespoloną hydroizolacją ma nas chronić przez lata przed wodą i być odporna na warunki atmosferyczne i intensywne użytkowanie.
Hydroizolacja do posadzki typu kamienny dywan
W tym przypadku podobnie do żywic cienkowarstwowych hydroizolacja powinna stanowić integralną cześć systemu posadzki typu kamienny dywan fot. 24, a jej specyfikacja musi wynikać z zaleceń producenta. Systemowość rozwiązania zapewnia odpowiednie parametry przyczepności, odporność na warunki atmosferyczne, mrozoodporność i elastyczność oraz wzajemną kompatybilność.
Hydroizolacja do posadzki wentylowanej – płyty na wspornikach lub deska tarasowa na legarach
Posadzka wentylowana z uwagi na specyfikę wymaga hydroizolacji odpornej na warunki zewnętrzne, elastycznej, łatwej w montażu i naprawie, ale również odpornej na promieniowanie UV. Warunki te spełniają hydroizolacje, które doskonale sprawdzają się na dachach płaskich, mowa tu o hydroizolacjach rolowych. Stosuje się tu materiały takie jak: papa, membrany TPO oraz PVC, ale wśród nich swoimi właściwościami wyróżnia się membrana EPDM. W odróżnieniu od pozostałych hydroizolacji rolowych EPDM nie wymaga do montażu profesjonalnych zdobywanych latami doświadczeń i umiejętności czy też specjalistycznych narzędzi tj. palniki czy zgrzewarki gorącego powietrza. Elastyczność i rozciągliwość sięgająca nawet 400 % pozwala na wywijanie EPDM-u na ściany pod kątem 90° bez dodatkowego wzmacniania lub uszczelniania. Dylatacje przeciwskurczowe na podkładach cementowych nie wymagają pracochłonnego przenoszenia na warstwy wierzchnie, mogą być bezpośrednio przykryte. Podłoże nie wymaga zwilżania lub gruntowania. Przyklejanie membrany EPDM do podłoża odbywa się za pomocą kleju nanoszonego wałkiem. Przy balastowym układzie warstw tarasu/balkonu jakim jest posadzka wentylowana nie wymagane jest nawet klejenie całopowierzchniowe, wystarcza obwodowe na szerokości 20 cm. EPDM dostępny jest w postaci rolki o szerokości 140 cm, który przycinamy i sklejamy, dopasowując się do żądanego kształtu lub na zamówienie dostępne są pojedyncze arkusze prefabrykowane tzw. płachty o wymiarach sięgających wymiarów nawet do 20 m x 20 m. EPDM układany jest jednowarstwowo i bezpośrednio po zakończeniu prac montażowych odporny jest na opady deszczu. Ponieważ jest to materiał wywodzący się z zastosowań dachowych jego montaż możliwy jest w skrajnych temperaturach sięgających nawet +35°C, co nie jest rzadkością w okresie letnim zważywszy na fakt, iż balkony zwykle skierowane są na południe. Pozwala to na wykonywanie prac nawet w środku lata w godzinach południowych.
Membrana EPDM
EPDM - ethylene propylene diene monomer, potocznie nazywany gumą. EPDM posiada bardzo dobre właściwości m.in. odporność na warunki atmosferyczne, odporność na działanie wody, stabilność właściwości w temperaturze do +110 °C, elastyczność w temperaturze do -40 °C. Podstawowe właściwości:
- elastyczność,
- odporność na rozciąganie,
- pamięć kształtu,
- odporność na ozon i warunki atmosferyczne,
- odporność na promieniowanie UV.
Skrócony opis montażu membrany EPDM
Montaż membrany EPDM jest prosty i szybki, nie wymaga również specjalistycznych narzędzi ( fot. 25), które ograniczają się do pięciu prostych, które znajdziemy w większości sklepów i w sieciach DIY są to:
- wałek z krótkim włosiem do nakładania kleju odporny na rozpuszczalniki,
- nożyczki do cięcia membrany,
- rolka dociskowa szeroka i wąska do narożników,
- ołówek biały/żółty do rysowania na powierzchni membrany,
- wyciskacz do mas z kartusza bądź kiszki.
Na przygotowane podłoże w uskoku technologicznym na krawędziach zewnętrznych tarasu montujemy aluminiowe profile okapowe Renoplast. Po zamontowaniu profilów okapowych rozwijamy membranę EPDM z rolki lub rozkładamy zwinięta płachtę i pozostawiamy do wyprostowania zagięć i odprężenia na czas około 60 min. fot. 26.
Po odprężeniu membrany przycinamy nadmiar membrany EPDM do wymiaru tarasu fot. 27.
Wszystkie krawędzie membrany EPDM na szerokości 20 cm podwijamy do wewnątrz.